Stefanus de Aartsdiaken en Protomartelaar

In het Bijbelboek Handelingen, hoofdstuk 7 wordt vermeld hoe Stefanus als eerste man, omwille van Christus, de marteldood stierf en daarom ook ‘Proto-Martelaar’ wordt genoemd. Hij was een bloedverwant van de Apostel Paulus en een Jood, die leefde in de Griekse provincies. Tevens was hij de eerste van de zeven diakens, die door de Apostelen werden gewijd en aan wie de zorg voor de armen in Jeruzalem werd toebedeeld, en wordt daarom ook ‘aartsdiaken’ genoemd. Door de kracht van zijn geloof werkte Stefanus vele wonderen onder het volk. De arglistige Joden argumenteerden met hem, maar ze werden verslagen door zijn wijsheid. De Heilige Geest woonde immers in Stefanus. De beschaamde Joden, die vaak tot laster hun toevlucht namen, hitsten het volk op en betichtten Stefanus tegen God en tegen Mozes te hebben gezondigd. Valse getuigen werden snel gevonden. Stefanus stond alleen tegenover het volk en allen “zagen, toen zij hem aanstaarden, zijn gelaat als dat van een engel.” (Hand. 6,15). Hij somde alle weldaden op, die God in het verleden voor het volk Israëls had bewezen, alsook de vele misdaden, die dit volk had gepleegd. Hij wees hen vooral terecht, omdat zij Jezus Christus, de Heer, hadden gedood, en noemde hen “verraders en moordenaars” (Hand. 7,52). Bij deze woorden aanschouwde Stefanus de heerlijkheid Gods: “Zie, ik zie de hemelen geopend en de Zoon des mensen, staande ter rechterhand Gods.” (Hand. 7,56) De woedende Joden namen hem vervolgens mee buiten de stad en stenigden hem. Tussen zijn vervolgers was ook zijn bloedverwant Saulus, die later Apostel Paulus werd. Op dat ogenblik stond de Alheilige Moeder Gods, samen met Joannes de Theoloog, op een verre rots toe te kijken. Zij was getuige hoe Stefanus de eerste martelaar werd omwille van haar Zoon.
Vandaag wordt herdacht dat Constantijn de Grote de relieken van Stefanus overbracht naar Constantinopel. Later werden ze bijgezet in de door Keizerin Pulcheria gebouwde basiliek.
De relieken werden ontdekt, toen Gamaliël, de leraar van Paulus, tot driemaal toe aan Lucianus, een priester te Cafargamala, verscheen en hem de exacte plaats toonde van het vergeten graf, waarin vier mensen begraven werden: Stefanus, de eerste martelaar, Nicodemus, die Jezus na Zijn Kruisdood in het rotsgraf neerlegde en balsemde en,wenend, bij het graf van Stefanus stierf, Abibus, de zoon van Gamaliël, die zijn vader in de dood voorafging, en Gamaliël zelf.